راه های درمان تعریق و بوی نامطبوع بدن !

تعریق در بدن مکانیسمی خودکار برای کاهش دمای بدن است؛ زیرا ارگان های زیستی در دمای مشخصی بهترین فعالیت و عملکرد خود را دارند و اگر دما از حد متعادل بیشتر و یا کمتر شود، فعالیت آن ها دچار اختلال می شود. در فصل گرما به دلیل بالا بودن دمای محیط، این مکانیسم خودکار برای کاهش دما فعال تر است، به همین دلیل میزان تولید عرق توسط غدد عرقی بیشتر می شود.

به طور کلی رطوبت بدن بوی خاصی ندارد اما گاهی ممکن است به دلیل وجود میکروب ها روی پوست، رژیم غذایی یا بیماری های خاص این رطوبت بوی نامطبوعی بگیرد که باعث ناراحتی خود فرد و اطرافیان می شود. بهترین راه برای رفع بوی نامطبوع استحمام و عوض کردن لباس است در این بین بعضی افراد مبتلا به بیماری هایی هستند که فعالیت غدد تولید عرق در آن ها بیشتر از حد معمول است.

در این خصوص و شیوه های درمان این بیماری با یکی از متخصصان پوست گفت وگویی انجام داده ایم که در ادامه می آید.

دکتر مسعود ملکی متخصص پوست و مو ومدیر گروه بیماری های پوستی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، درباره تعریق در فصل گرما می گوید: تعریق یکی از واکنش های طبیعی است که به طور کلی به 2 طریق در قسمت های مختلف بدن ایجاد می شود.

یکی از طریق «غدد عرق اکرین» که عرق شفاف و رقیقی را ایجاد می کند و در بیشتر نقاط بدن دیده می شود و نقش آن تنظیم درجه حرارت بدن است. در واقع تبخیر عرقی که روی پوست می نشیند باعث می شود فرد احساس خنکی کند.

اما عرق در ناحیه زیر بغل ، کشاله ران و بعضی از نقاط بدن از طریق «غدد عرق آپوکرین» ایجاد و فعالیت آن پس از بلوغ زیادتر می شود.

بنابراین بوی بد عرق ناشی از غدد عرق آپوکرین است. در واقع عرق به هنگام تولید بویی ندارد و به علت وجود میکروب ها در ناحیه بودار می شود. گاهی مصرف برخی مواد باعث بودار شدن عرق می شود و بدن با تعریق ، آن مواد را از بدن دفع می کند مثل برخی ادویه ها ، زردچوبه که باعث بدبویی عرق می شود . بنابراین بوی بدعرق که بسیاری ازآن شکایت دارند یا به علت مصرف برخی مواد غذایی است یا به علت وجود میکروب.

دکتر ملکی درباره درمان بوی بد عرق می گوید: 2 راهکار وجود دارد یکی این که تعریق فرد را کم کنیم؛ این کار به چند شیوه امکان پذیر است به عنوان مثال پوشیدن کفش و لباس نامناسب در فصل گرما به تشدید تعریق و به طور طبیعی به تشدید مشکل می انجامد. بنابراین به افراد توصیه می کنیم از پوشیدن لباس های چسبان و کفش های تنگ و نامناسب خودداری کنند.
لباس هایی که از مواد مصنوعی تشکیل شده است باعث می شود امکان رشد میکروب ها زیاد و میزان نفوذپذیری هوا کم شود در نتیجه عرق تبخیر نمی شود و به بوی بد عرق منجر می شود. در مقابل پوشیدن لباس نخی و گشاد، جوراب نخی، کفش چرم طبیعی یا صندل باعث می شود فرد کمتر عرق کند.
برخلاف تصور عموم پوشیدن کفش چرم طبیعی حتی اگر کاملا پوشیده باشد باعث می شود تهویه هوا بهتر انجام شود و تعریق کمتر صورت بگیرد.

اما اگر کسی دچار تعریق بیش از حد است، می تواند با مراجعه به پزشک محلول هایی را دریافت کند که با استفاده از آن ها کمتر تعریق کند. گاهی داروهای ترکیبی توسط پزشک تجویز می شود که فرد با مصرف آن ها کمتر عرق می کند. البته تمامی این روش ها تا زمانی که فرد به مصرف آن اقدام کند، موثر است و پس از قطع مصرف، مشکل بر می گردد.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره استفاده از دئودورانت و انواع مام برای رفع بوی بدعرق توضیح می دهد: بیشتر این محصولات حاوی آلومینیوم کلراید است و مکانیسم آن ها به این ترتیب است که با بستن دهانه غدد عرق باعث می شود فرد کمتر عرق کند.

مصرف مقطعی این محصولات مشکلی به وجود نمی آورد اما باید توجه داشت که گاهی مصرف برخی داروها باعث تعریق بیش از حد می شود. مثل فلوکستین که یک داروی ضد افسردگی است و یکی از عوارض آن تعریق بیش از حد است. گاهی بیماری زمینه ای مثل پرکاری تیروئید باعث تعریق بیش از حد می شود و این بیماری است که باید درمان شود.

هایپرهیدروزیس
اما تعریق در برخی افراد تبدیل به یک عارضه جدی می شود که نیازمند درمان است. بروز این عارضه که به «هایپرهیدروزیس» معروف است فرد را از فعالیت های روزمره باز می دارد و کیفیت زندگی وی را تحت تاثیر قرار می دهد. در برخی افراد این عارضه خفیف و در برخی شدید است به نحوی که از بدن فرد یا کف دست هایش عرق می چکد. در برخی افراد به صورت دوره ای مشاهده می شود که به هنگام امتحانات یا استرس به علت تحریک اعصاب خودکار بیش از حد عرق می کنند. از طرفی بعضی افراد در تمام اوقات دچار این عارضه هستند و کیفیت زندگی شان تحت تاثیر این امر قرار می گیرد.

راهکارهای درمانی
در بسیاری از موارد این عارضه برای فرد مشکلی به وجود نمی آورد اما اگر عرق با بوی بد همراه باشد، فرد در محیط کار، میهمانی یا حتی منزل خود دچار مشکل می شود و روابط بین فردی یا کاری اش تحت تاثیر قرار می گیرد. به عنوان مثال کسی که کار دفتری دارد و سرو کارش با کاغذ است، اگر با تعریق بیش از حد کف دست رو به رو شود، بی گمان دچار مشکل می شود. بنابراین در این موارد مداخله پزشکی ضرورت دارد.

وی ادامه می دهد: در این موارد پزشک معالج با توجه به موقعیت بیمار، استفاده از داروهای موضعی را که در وهله اول هر شب و سپس چند بار در هفته صورت می گیرد ، پیشنهاد می کند. گاهی تعریق بیش از حد در طول زمان کاهش پیدا می کند. ضمن این که فرد باید نحوه پوشش خود را اصلاح کند، محیط کارش را تغییر دهد و از برخی محصولات مثل دئودورانت استفاده کند.

از دیگر راهکارهای درمانی دوش «یونتوفورزیس» است که در این روش جریان الکتریسیته به کمک دستگاهی از آب عبور می کند و فرد کف دست و پای خود را هفته ای 2 یا 3 مرتبه و به مدت 15 دقیقه در آب قرار می دهد و جریان الکتریسیته باعث تغییرات یونی در غدد عرق و کاهش تعریق می شود. معمولا این روش عارضه ای ندارد مگر سوزش مختصری در این نواحی که رفع می شود.

اگر فردی با وجود انجام این روش ها باز هم از تعریق رنج می برد ، می تواند از شیوه بوتاکس برای کاهش تعریق استفاده کند.دکتر ملکی با اشاره به این که سم بوتولینیوم یک واسطه عصبی را که مسئول اصلی تعریق است، مهار می کند، ادامه می دهد: اثردهی بوتاکس برای کف دست و پا 4 تا 6 ماه و برای زیر بغل بین 8 ماه تا یک سال است.

یکی از عوارض این شیوه درمانی دردناک بودن تزریق است که بیمار باید آن را تحمل کند. به محض بازگشت تعریق پس از این مدت می توان ژل را مجدد تزریق کرد. گاهی برای کنترل بیش از حد تعریق پزشک معالج اعصاب محل مورد نظر را قطع می کند. در این شیوه که توسط جراح انجام می شود عصب خودکار یاسمپاتیک فرد قطع می شود و اگر این عمل توسط متخصص انجام نگیرد، ممکن است موجب فلج موقت عضلات کف دست و پا شود. البته این روش روتین نیست و به ندرت صورت می گیرد.

دکتر رقیه شمس الدینی متخصص پوست و مو در توضیح عوارض این شیوه جراحی می گوید: اعصاب سمپاتیک که در ناحیه کف دست و پا باعث تعریق می شود در این روش به کمک اندوسکوپیک قطع و به طور مقطعی باعث کاهش تعریق می شود اما نباید فراموش کرد که هر جراحی عوارضی دارد. برگشت جبران ناپذیر تعریق و افت فشار خون از جمله عوارض این عمل جراحی است.

دکتر ملکی درباره تعریق در کودکان نیز توضیح می دهد: در بیشتر موارد کودکان به علت تحرک بدنی بالا و جست و خیز فراوان عرق می کنند و ممکن است پوشش مناسب در آفتاب نداشته باشند. اگر والدین نکات لازم را درباره پوشش و کلاه و کفش آن ها لحاظ کنند، مشکلی رخ نمی دهد مگر در موارد خاص که باید با نظر پزشک معالج آن را مورد بررسی قرار داد.